Cansos de que parte da súa produción non atopara comprador, un grupo de viticultores do Salnés lanzou hai case década e media unha cooperativa propia coa firme disposición a ser diferentes. A súa principal marca, Paco&Lola, é hoxe un dos brancos máis coñecidos das Rías Baixas grazas á calidade da materia prima e un deseño rompedor que lle valeu o título do albariño “máis elegante do mundo”.

Coca-Cola estivo a piques de morrer, vítima da súa lendaria receita misteriosa. Cando o 23 de abril de 1985 o entón CEO da compañía, Roberto Goizueta, e o presidente, Donald Keough, anunciaron a reinvención da bebida máis famosa do planeta como New Coke, “máis doce e suave” a partir dese momento, os xornalistas presentes na comparecencia xa sabían todo. A oídos da súa eterna rival, Pepsi, chegaron os detalles da reunión secreta que os directivos de Coca-Cola mantiveran cos embotelladores o día anterior polo histórico cambio. Pepsi levaba unha década coméndolle terreo. En catas a cegas en centros comerciais a maioría de consumidores decantábase por ela. Coca-Cola restoulle importancia aos resultados… ata que organizou tamén degustacións e topouse coa crúa realidade.

O mesmo día que New Coke saíu ao mercado, Pepsi contraatacou con páxinas enteiras de publicidade nos xornais e un ferinte slogan: “Coca-Cola cambia o seu sabor polo de Pepsi”. A pesar do revulsivo inicial nas vendas, a burbulla do novo sabor de Coca-Cola estalou poucas semanas despois coa enfurecida campaña dos seus detractores, que chegaron a comparalo cunha ultraxe á bandeira de EEUU.

“Parafraseando a Ortega e Gasset, o produto é produto máis o deseño que o envolve como carta de presentación”, indica Carlos Carrión, presidente da Sociedade Cooperativa Vitivinícola Arousá, o corazón do albariño Paco&Lola. A bodega participa nun proxecto piloto da Xunta de Galicia a través da Axencia Galega de Innovación (Gain) para sistematizar o proceso creativo no deseño de novos produtos baixo as metodoloxías de Job to be done e The Outcome-Driven Innovation, destinadas, precisamente, a evitar erros coma o de Coca-Cola, porque poñen o foco do marketing no que necesita o cliente por encima das características dun produto.

A iniciativa forma parte da publicación “O deseño como motor. Casos de éxito en Galicia”, editada no marco do Programa de Deseño para a Innovación 2020 impulsado pola Consellería de Economía, Emprego e Industria para facer do deseño un motor da innovación. “Hai que celebrar que un organismo público aposte decididamente polo deseño como eixo troncal para axudar ás empresas galegas a competir nun mundo cada vez máis global”, aplaude Carrión.

Unha filosofía propia

Os medios especializados poñen a miúdo a Paco&Lola o apelido do albariño “máis chic do mundo”. Vai no ADN da empresa. É unha maridaxe de bo viño e un deseño rompedor nun sector moi dado á sobriedade na etiquetaxe.

A cooperativa naceu o 10 de marzo de 2005 impulsada por un grupo de viticultores que, ano tras ano, quedaban sen vender a produción por falta de capacidade de almacenamento das adegas compradoras. “Partiamos de cero e, sen nada que perder, apostamos por diferenciarnos na forma de presentarnos ao mundo, demostrando que a tradición pode tamén vestir con atrevemento e á vangarda”, sinala o seu máximo responsable.

A estratexia inicial prevía sacar dúas marcas, unha centrada no mercado nacional e outra exclusivamente para o negocio exterior que fóra facilmente asociable a España. Baralláronse varios nomes. “Podes pensar por un segundo como pronunciaría Ramón e Ramona unha persoa de China?”, pregunta, con humor, Carrión. Así gañou a opción Paco&Lola.

O traxe a base de lunares xestouse en colaboración co estudo de deseño de Marta Lojo. “Queriamos que alguén que esquecese o nome tivese como recurso a imaxe visual: Ponme un deses, o dos lunares”, explica Carlos Carrión. A firma empapou a imaxe cunha filosofía propia, o “pacololismo”: dise da persoa alegre e elegante que goza cada momento en boa compañía. Tal foi o impacto da estrea, que os fundadores reconsideraron os seus plans e acabaron por non facer distincións entre marcas e mercados.

Minifundismo como valor engadido

A cooperativa da comarca do Salnés integra na actualidade 431 socios e 241 hectáreas repartidas en nada menos que 2500 parcelas. “Aínda que só traballamos cunha variedade, o albariño, ese minifundismo achega unha gran diversidade no perfil agronómico das nosas parcelas”, apunta Diego García, responsable do departamento de Viticultura, en referencia aos distintos tipos de solos, idade e clons das vides ou a orientación das plantacións. “Unha mesma variedade exprésase de diferentes formas desde o viñedo –engade–, precisamente a parte que máis pode definir a singularidade e a calidade das nosas elaboracións”.

A estrutura de produción permite, ademais, individualizar o coidado e o manexo de cada parcela segundo a súas características para lograr un cultivo sustentable e os estándares de calidade da materia prima. No caso concreto de Paco&Lola, por exemplo, a premisa é manter o respecto aos aromas primarios da variedade e a acidez característica do albariño das Rías Baixas. “Que non deixe indiferente a ningún padal de calquera parte do mundo –di Carlos Carrión–. O deseño axuda a que alguén nos conceda a honra de abrirnos a porta, pero se o contido non responde ás expectativas, é moi probable que saiamos pola xanela”.

As persoas no centro

Paco&Lola é unha da vintena de marcas da cooperativa, algunhas exclusivas para un cliente ou un país dos 50 onde vende agora. O mercado internacional supón o 40% da facturación, que o pasado ano superou os 9,3 millóns de euros.

A lista de premios en recoñecemento á súa orixinalidade é enorme, aínda que na cooperativa séntense especialmente orgullosos da medalla de prata do Packaging Design dos Ánxeles (EEUU), considerados os Óscars do deseño, en 2008. “Cando non eramos ninguén”, destaca Carrión. E do galardón ao mellor branco de Galicia na Festa do Albariño de 2017.

En festas populares vinculadas ao viño, pero tamén en festivais de música indie como o Atlantic Fest, é posible beber unha copa de Paco&Lola. “Todas as accións de comunicación exterior teñen a vocación de devolver á sociedade o que a sociedade nos dá”, resume o presidente da cooperativa, que é patroa da Fundación Manolo Paz de Arte Contemporánea e colabora coa de Rosalía de Castro. Xunto coa cultura e o medio ambiente, a outra pata das súas accións de responsabilidade social corporativa son as persoas. Por iso a adega sacou edicións especiais con motivo do Orgullo LGBT ou do Día da Loita contra o Cancro “para –sinala Carrión– poñer o noso gran de area a dar visibilidade aos logros de xente coma nós, que enferma, que ten problemas no seu día día, que loita por cousas que deberían estar máis que superadas”.

Imaxes relacionadas

Premendo en calquera das imaxes vense, e poden descargarse, a tamaño completo.